Türk Soyluluk Nedir? Çalışma İzni Bakımından Değerlendirme

Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri genel olarak 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Ancak, bu genel kuralların dışında özel bir statüye sahip bir grup bulunmaktadır: Türk soylu yabancılar. Bu kişiler, köken itibarıyla Türk halklarına mensup olup, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmamakla birlikte, 2527 sayılı Kanun çerçevesinde belirli meslek ve sanatları Türkiye’de serbestçe icra edebilme hakkına sahiptir.

1. Türk Soyluluk Kavramının Tanımı

“Türk soylu” ifadesi, hukuki olarak doğrudan bir vatandaşlık statüsünü değil, etnik ve kültürel bir aidiyeti ifade eder. 2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu ve Özel Kuruluşlarda Çalışabilmelerine İlişkin Kanun’da açık bir tanım yapılmamış olmakla birlikte, kavramın içeriği uygulama yönetmeliği ve idari kararlarla şekillenmiştir.

Yargı ve idari uygulamalara göre “Türk soylu” kişi, soy itibarıyla Türk kavmine mensup olan; örneğin Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Uygur, Tatar, Ahıska, Kırım Türkü gibi topluluklara dahil kişilerdir.

Bu tespit, doğrudan Cumhurbaşkanlığı veya İçişleri Bakanlığı kararıyla yapılmakta; kişinin beyanı, pasaportu, nüfus kaydı ve menşe ülkesine ilişkin belgeler üzerinden değerlendirilir.

2. Türk Soylulara Tanınan Çalışma Hakları

Türk soylular, Türkiye’deki diğer yabancılardan farklı bir hukuki statüye sahiptir. 2527 sayılı Kanun’a göre bu kişiler:

• Türkiye’de meslek ve sanatlarını serbestçe icra edebilirler,

• Kamu veya özel kuruluşlarda çalışabilirler,

• Ancak bu hakları kullanabilmek için İçişleri Bakanlığından ikamet izni ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından çalışma izni almaları gerekir.

Yani Türk soyluların çalışma hakkı sınırsız değildir; yine de diğer yabancılara oranla öncelikli ve kolaylaştırılmış bir izin rejimine tabidirler.

3. Vatandaşlığa Özgü Mesleklerde Durum

Türk soylu yabancılar için önemli bir sınır, “Türk vatandaşlarına hasredilen meslekler”dir. Bazı mesleklerin (örneğin avukatlık, noterlik, eczacılık, polislik, kamu memurluğu gibi) yalnızca Türk vatandaşları tarafından icra edilebileceği kanunla belirlenmiştir.2527 sayılı Kanun, bu alanlarda istisna tanımamaktadır.

Dolayısıyla Türk soylu bir yabancı:

• özel sektörde mühendis, doktor, öğretmen, teknisyen, sanatçı gibi mesleklerde çalışabilir,

• ancak devlet egemenliğiyle doğrudan ilişkili mesleklerde çalışamaz.

Bu ayrım, kamu hizmetinin milli nitelikte olması ilkesine dayanır.

4. Son Dönemdeki Düzenlemeler ve 2025 Değişiklikleri

10 Ekim 2025 tarihli yönetmelik değişikliğiyle, Türk soylu yabancıların statüsüne dair önemli yenilikler getirilmiştir. Bu değişiklikle birlikte:

• “Türk soylu sayılacak topluluklar” artık Cumhurbaşkanlığı kararıyla belirlenecektir.

• Türk soyluların çalışma izinleri, ikamet iznine ve güvenlik soruşturmasına bağlanmıştır.

• Meslek icrası için diploma denkliği ve mesleki kuruluş üyeliği şartı açıkça düzenlenmiştir.

Bu düzenlemeler, Türk soyluların Türkiye’deki çalışma hayatına daha sistematik bir çerçeve kazandırmış; ancak idari takdirin arttığı bir yapıya da dönüşmüştür.

5. Sonuç: Türk Soyluluk Statüsünün Hukuki Niteliği

Türk soyluluk, vatandaşlık hakkı vermeyen; ancak Türkiye’de çalışma ve meslek icrası açısından avantajlı bir yabancılık statüsüdür. Bu statü sayesinde Türk kökenli yabancılar, Türkiye’deki ekonomik hayata ve işgücü piyasasına daha kolay dahil olabilmektedir.

Bununla birlikte, Türk soyluluk:

• Türk vatandaşlığı ile karıştırılmamalı,

• Siyasi haklar, kamu görevleri ve egemenlik yetkisi içeren meslekler bakımından sınırlandırılmış bir statü olarak görülmelidir.