Türkiye’de Geçerli İkamet İzni Türleri

Türkiye’de uzun süreli olarak ikamet etmek isteyen yabancıların, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) hükümleri uyarınca ikamet izni almaları zorunludur. Türkiye’de geçerli ikamet izinleri, yabancının kalış amacına, süresine ve statüsüne göre farklı kategorilerde düzenlenmiştir. Aşağıda, güncel mevzuata göre yürürlükte olan ikamet izni türleri ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

1. Kısa Dönem İkamet İzni

Kısa Dönem İkamet İzni, yabancıların Türkiye’de altı aydan uzun süreyle ancak geçici amaçlarla kalmak istemeleri hâlinde düzenlenir. En çok başvuru yapılan ikamet türlerinden biridir. Bu izin aşağıdaki nedenlerle verilebilir:

• Türkiye’de taşınmaz mala sahip olmak,

• İş veya ticari bağlantı kurmak,

• Bilimsel araştırma yapmak,

• Türkiye’de kurs, eğitim veya staj programına katılmak,

• Türkçe dil kursuna devam etmek,

• Turistik amaçlı uzun süreli konaklama,

• Türkiye’de sağlık tedavisi görmek,

• Türk soylu yabancı statüsünde bulunmak,

• Adli veya idari makamlarca talep edilen hâller.

Kısa dönem ikamet izinleri genellikle en fazla bir yıl süreyle verilir ve gerekli şartların devam etmesi hâlinde uzatılabilir.

2. Aile İkamet İzni

Aile İkamet İzni, Türkiye’de yasal olarak ikamet eden yabancılar ile Türk vatandaşlarının, aile bireylerini yanlarına alabilmeleri için düzenlenmiştir. Bu izin kapsamında;

• Türk vatandaşlarının,

• Türkiye’de en az bir yıl ikamet izni bulunan yabancıların,

• Mültecilerin veya ikincil koruma statüsü sahiplerinin,

eşleri, reşit olmayan çocukları ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları aile ikamet izni başvurusunda bulunabilir. Aile ikamet izni en fazla üç yıl süreyle düzenlenebilir; ancak sponsorun ikamet süresini aşamaz.

3. Öğrenci İkamet İzni

Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda (üniversite, yüksekokul, enstitü vb.) eğitim görmek isteyen yabancılar, öğrenci ikamet izni almak zorundadır. Bu izin, öğrenim süresini kapsayacak şekilde verilir ve her eğitim yılı sonunda yenilenebilir.

Ortaöğretim (lise) düzeyinde eğitim alan yabancı öğrenciler için ise, velinin veya yasal temsilcinin onayı aranır. Öğrenci ikamet izni, Türkiye’deki yasal statüyü korurken, belirli koşullarla part-time çalışma hakkı da tanıyabilir.

4. Uzun Dönem İkamet İzni

Uzun Dönem İkamet İzni, Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl yasal olarak ikamet eden yabancılara verilir. Bu izin, yabancıya süresiz oturma hakkı sağlar ve Türk vatandaşlarına tanınan birçok hakla benzer güvencelere sahiptir. Ancak seçme-seçilme, kamu görevine girme ve askerlik yapma hakları tanınmaz.

Uzun dönem ikamet sahipleri, yalnızca kamu düzeni veya güvenliği gerekçesiyle ikamet izinlerini kaybedebilirler.

5. İnsani İkamet İzni

İnsani İkamet İzni, olağanüstü durumlarda, yabancının Türkiye’de kalışına geçici olarak izin verilmesini sağlayan özel bir ikamet türüdür. Bu izin, özellikle;

• Geri gönderme kararının uygulanmasının fiilen mümkün olmadığı,

• Acil insani nedenlerin bulunduğu,

• Kamu düzeni ve güvenliği gereği geç

  ici koruma sağlandığı, durumlarda verilebilir.

İnsani ikamet izni, Valilik tarafından Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün onayıyla düzenlenir ve genellikle altı aylık sürelerle uzatılabilir.

6. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni

İnsan ticareti mağduru olduğu tespit edilen yabancılara, rehabilitasyon ve destek süreçleri süresince özel koruma statüsü sağlanır. Bu kapsamda verilen ikamet izni, ilk etapta otuz gün süreyle düzenlenir ve gerekli görülmesi hâlinde en fazla altı ay süreyle uzatılabilir. Bu süre zarfında yabancının Türkiye’de yasal kalışı güvence altına alınır.

Sonuç

Türkiye’de geçerli ikamet izinleri, yabancıların kalış amacına ve süresine göre farklı yasal temellere dayanmaktadır. Her ikamet türü, kendine özgü şartlar ve belgeler gerektirir. Başvuru sürecinde yapılan küçük bir hata dahi ret kararına veya yasal statü kaybına yol açabilir. Bu nedenle, ikamet izni başvurularında hukuki destek alınması, sürecin güvenli ve hatasız yürütülmesi açısından büyük önem taşır.